O Πύργος των Λαζαίων στην 'Ανω Μηλιά

Ανάμεσα στους ιδρυτές της Μηλιάς, ήταν και η οικογένεια των κλεφταρματωλών Λαζαίων.Έζησαν και έδρασαν στην περιοχή για 150 χρόνια περίπου . Μάρτυρας της δράσης των, είναι τα ερείπια του ξακουστού πύργου στο πάνω μέρος του χωριού.
Οι Λαζαίοι έχτισαν ,στις αρχές του 17ου αιώνα, οχυρό πύργο λιθόκτιστο σε περίοπτη θέση με θολωτό ισόγειο όπου φύλαγαν τα πολεμοφόδια και τα τρόφιμά τους .Έμοιαζε με τους πύργους του Αγίου Όρους που ήταν ψηλοί με πολεμίστρες .Ο πύργος είχε υπόγεια έξοδο διαφυγής κοντά στον νερόμυλο που ήταν  λίγο πιο κάτω .Τα ερείπια του μύλου υπάρχουν και σήμερα .


Σε μικρή απόσταση από τον πύργο βρισκόταν το σπίτι τους με την πετρόκτιστη βρύση στην αυλή. Τα ερείπια υπήρχαν αλλά σήμερα έχουν εξαφανιστεί από ανθρώπινες παρεμβάσεις των τελευταίων ετών .
Η πρώτη καταστροφή του πύργου έγινε το1813.Ο Βελή Πασάς,γιος του Αλή, εξεστράτευσε εναντίον της Μηλιάς και κατόπιν προδοσίας κυρίευσε τον Πύργο .Τα  αποτελέσματα ήταν καταστροφικά για την οικογένεια των Λαζαίων και για όλους τους Μηλιώτες .
Το 1822 στις 2 Απριλίου έγινε η δεύτερη μεγάλη καταστροφή . Οι Οθωμανοί πολιόρκησαν τον πύργο,έκαψαν το χωριό και την Εκκλησία της Αγίας Παρασκευής.Οι  Έλληνες που βρίσκονταν μέσα στον πύργο , ανάμεσά τους και ο ιστορικός Κασομούλης ,διέφυγαν με έφοδο και συνέχισαν τον αγώνα τους στη νότια Ελλάδα .

Ο επισκέπτης σήμερα στην Άνω Μηλιά έχει την  ευκαιρία όχι μόνο να χαρεί τις οφορφιές της φύσης αλλά να ανακαλύψει και να γνωρίσει  ιστορικά  μνημεία , μοναδικά στο είδος τους !

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:" Η Μηλιά στη διαδρομή των αιώνων"
Μορφωτικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Κάτω Μηλιάς Πιερία "Οι Λαζαίοι"